Ntәl mumènth dәl bisógnә

Mә scusaré si avé magnàtә da pòghә,
nun è argumènt da cunvәrsazióŋ.
Ènnә ròbbә chә sә fannә e nun sә dičәnә,
ma io v’ho pròpi da fà na cunfәsióŋ.

In pòghә paròlә la storia è questa:
ma me l gabinétth mә piačә na mucchia.
La sera, la matìna e a tutth l’órә
pәr me a stà sul water è na pacchia.

Adessa nun è ch’io vòj fà l sapùtә,
ma è n po’ cómә quant sә fà l’amórә:
c’è quel chә n j sà milànd da fә
e quel chә sә badurla tre quattr’órә.

Io nt stә ròbbә nun c’ho na gran fuga,
ma l’altr giórn m’ha présә l’agitazióŋ:
la sdulurata m’è nuta a l’ stadio
mèntrә giugava la naziunal dәl palóŋ.

E pròpi ntl mumènth chә mә pareva
da èssәmә libәràtә da n gran fardèll,
daggh óltra la maŋ da la partә dәl murә
e guasi mә s’acapóna la pèll.

Dәla carta igiennica manch l’ombra,
(… sì, l so chә vujaltri dagià ridé…)
ma machì puliss duventa n problema
pәrché s’ènnә anca scurdati dәl bidè.

Tra na madonna e n’antra m’arcòrdә
chә nun ho cumpràtә manch l giurnàlә.
N artìculә dә Sallusti o dә Belpietro
pәr dass n’arpulita nun era malә.

Quant l’arbitrә fischia l sәcóndә tèmp
ecca chә mә viéŋ in mèntә la suluzióŋ:
c’avrìa d’avé la bandiera triculórә
ntla sacòccia dә diétra di calzóŋ.

Mә sa fatìga, vә l pòss’ asigurà,
ma è sól’ pәr lәvammә da st’afànnә.
Nun era acusì chә mә crәdéva
da fәstәgià i centencinquantànnә.

Sì, nun sarò statә n gran patriota
ma quant čә vòl čә vòl’, vivadio!
E pò, si la dòpra l mәnistrә Bossi
chi è chә dičә chә n la poss duprà io?

La Diamantina

Acqua scura cómә l piómbә
sә prәpàra malasù da lóngh,
quànd’ancó machì a marina
la caldàccia tàja lә gàmbә
e l garbìŋ fiàra.

Ma la bùga prèst càrga
e prèst lìbbәra,
e dagià n tramóntә róšcә
ariscàlda st’aréna pәsànta
dòpә l tәmpuràlә.

Da chәla finèstra apèrta
tra l Fusàččә e Scapәzàŋ
véggh i culóri dәl tèmp.
Nun vòj capì pәrché:
mә cuntènth dә struligà.

Vurìa chә fussi machì

E acusì, tә par da pudé arcuntà
l paradìsә da l’infèrnә,
l ciélә azùrrә dal turmènth?
D’arcuntà n pràtә vèrdә
da n binàri dә fèrrә giàččә?
N surìsә da diétra n vélә?
Ma té tә par da èss bòŋ?

E t’hannә fàtth fà a gàmbiә
j eroi tua sa quàttr fantasmi?
Cénnәra infugàta sa dó àrbuli?
La caldàccia sa n vәntarìŋ frésch?
N cuntәntìŋ sa la vòja dә gambià?
E hai sgambiàth la pàrtә da cumpàrsa in guèrra
pr n pòst da cumandànt in gabbia?

Quànt mә piačәrìa chә fussi machì!
Séŋ dó ànnimә pèrsә nt na vasca di péssi,
pàssәnә j ànn,
a forza da fà avanti e indrìa pi stéssi pòsti
cò avéŋ truàtә?
I sòlliti magóŋi dә na vòlta.
Vurìa pròpi chә fussi machì!

(libera traduzione di “Wish You Were Here”, Pink Floyd 1975)

Dàmәčә n’arcòlta

Dàm.c n'arcòlta - La copertina

Appuntamento col dialetto senigalliese, venerdì 5 marzo alle 21:15, al Palazzo del Duca di Senigallia.
Nella cornice della sala del trono verrà presentato “Dàm.c’ n’arcòlta”, il libro di poesie senigalliesi nato quasi per caso mettendo insieme quattro autori: Leonardo Barucca, Antonietta Calcina, Andrea Scaloni e Simone Tranquilli.
Quattro diverse biografie, quattro penne ed altrettanti stili di scrittura. Dalla ballata all’idillio, dalla satira all’introspezione, i temi sono diversi ma il denominatore è comune: il dialetto. Non retaggio arcaico o lingua in disuso, ma strumento vivo ed efficacissimo per raccontare e raccontarsi.

Grazie allo stimolo di Anna Maria Bernardini e col patrocinio della Provincia di Ancona, tutto questo ora è diventato un libro e viene proposto in una serata.
Insieme alle poesie lette dai “fini dicitori” Mauro Pierfederici e Peo Giambenedetti, ci sarà il tempo per parlare del dialetto e del suo valore linguistico, con i professori Camillo Nardini e Alfio Albani. Non mancherà la musica, con gli intermezzi della band “Spettacolo Acustico”.

Una serata aperta a tutti, insomma, per parlare in dialetto ma anche del dialetto.
Vi aspettiamo numerosi.

Gènth dә màrә

LA FRATELLANZA DEL MOLO DI PONENTE
RICORDA
A QUANTI SI FERMANO QUI
PER RIPOSARE
I PESCATORI SENIGALLIESI
E I NAVIGANTI DI QUESTO PORTO
SCOMPARSI IN MARE
PER DURA NECESSITÀ DI VITA
1 Giugno 1985
(Senigallia, banchina di Ponente, di fianco al capannino degli “Amici del Molo”)

 

Védi, fiòlә mia,
té chә pàssi machì d’istàtә
e vai a giugà a marìna,
a discùrr sótta l’umbrәlóŋ
sènza n pәnsiérә al mónd,
Nun avé fùga:
fèrmәtә a lèğğә càlca vòlta.

Èrәnә giuvinòtti cómә té,
lóra,
e stә màrә l’hannә cunušùtә bèŋ.
La caldàccia sènza arcórә
su la dàrsәna a cumәdà lә rétә,
quànt la bunàzza d’Agóst
n tә fà sgapà dal pòrt;
o chәl frédd chә bócca nti òss
dә prima matìna l’invèrn.
E pò lәvènth da maéstrә
chә duvènta tәmpèsta,
e l sudórә e la fatìga e i biastìmi
pәrché l mòlә n sә védә.
E mèntr cérchi da salvà la barca
sènza purtàlla a marìna,
la strachézza cumìncia
a nәbiàtth la vista.

Epùrә a la fiŋ di cónti,
fiòlә mia,
nun l sò chi, tra niàltri e lóra,
ma stә màrә
j čә s’è fәziunàtә di più.

Davanti al fiùmә

Stàŋ a sédә machì a la pәdòssa
imbambulàti a guardà stә fiùmә,
io e te,
sótta n ciélә fitth dә stèllә
chә guàsi čә càsca adòss.

Avéŋ pasàth n’àntra giurnàta,
pàr da èss gìtti pәr marә.
Aspәtàŋ machì,
mànch sapéŋ pәrché čә séŋ nùti,
stràcchi sènza avé fatigàtә.

Te mә discurri
cómә si mә stàssi da lóngh,
e io t’arispónd
cómә si fussi da n’àntra pàrtә,
nt n àntr tèmp.

L’inaugurazióŋ

Chәl lungagnóŋ ingruatàtә malagiù
su la pónta dәl mòlә chә bàgia ma tutti,
nun l sà chә n čә sә pòlә bagià più
adè chә gìra l’influènza di purchétti?

Ma òğğә tòcca fà fèsta, ninìŋ mia,
e l’asәsórә ha da rispәtà l čәrimuniàlә!
C’è l vésch, l prәsidènt e l gәnәràlә,
la sìndica e tutti i capurióŋi diétra lìa.

Cèrth chә stә pòrt nòvә è bèll davéra,
io chә čә sò crәsùt guàsi n l’arcunóss,
è làrgh chә čә càpәnә ànca lә bàrch gròssә,
ma i purtulòtti cómә me nun j pàr véra.

I discórsi ènnә fәnìti, adè c’è da magnà:
sarduncìŋi a scottadéta pәr tutti, gènth!
Magnàŋ e buéŋ, tanth n sә pàga gnènth,
bàsta chә duménnica andàŋ a vutà.

L čәnóŋ dәl’ànnә nòvә

Pәrché m’hai purtàtә a stә čәnóŋ
in mèzz a sta gènth sufisticàta?
L sai chә stàggh mèj nt n cantóŋ
a casa mia a fà na tumbulàta!

Machì c’è la crèma, l’alta sučәtà,
è piŋ dә dutóri, industriài e nutàri.
Calchidùŋ c’ha n quarth dә nubiltà
e l più purétth gira sa l Fәràri!

Cò j ho d’arcuntà ma n avucàtә
io chә č’ho la quinta elementàrә?
Si mә métth a discórr sa n inğәgnérә
quél sigùra mә pìa pr n ritardàtә.

E pò, a magnà sa la gruàtta e l vәstìtә
sarò gnurànth, ma n usa a casa mia.
Si stàggh a sédә tutt’imbastìtә
mә sә chiùdә lә stòmmigh e l’apәtìt va via.

Sa i capәlétth in bròdә fàggh rumórә,
l dindóŋ e la galìna i magnә sa lә maŋ,
la lènta n la pòss védә mànch da luntàŋ
si no tàcch a scurәgià cómә n tratórә.

E fәnìtә da magnà, sa lә maŋ vónth
pi n furminànth pәr pulìmmә i dènti,
e capàčә chә si n čә stàggh atènti
sa n arlòtth scapéččә ma quél dә frónth

* * *

Oh, séŋ bèi e chә rivàti a mezzanòtth!
Anca si sò gónfiә cómә n ciambòtth
mә čә càpә n’àntra fәtarìna dә panәtóŋ.
Buéŋ, dó fòghi e čә lәvàŋ di cojóŋ.

Adè čә sarìa n pruèrbi e tucarìa arispәtàll:
dičә chә chi fa l’amórә l primә dәl ànnә
Io sa sta pànza mànch j la fàggh a truàll,
bonanòtth còcca mia, dumatìna n’arparlàŋ.

L bistró

L’àltr giórn sò bucàtә nt n bistró.
Da dә fòra mә parìva n pòst tànt bәlìŋ
e a chәl’óra avrìa magnàtә ànca l taulìŋ,
pәrché s’èrәnә fatth guàsi lә dó.

Vurìa vincisgràssi, salcìččә e custarèllә,
e si čә l’avé ànca n bucuncìŋ d’agnèllә;
pò da bévә n butijóŋ dә chәl bòŋ,
chә capàčә favurìšcә la diğәstióŋ.

«Eschiùs muà messié, jé suì desolé»,
mә fà la camburiéra, sa n mùsә straŋ,
«Nó nun č’avéŋ quél chә vó vulé,
al più na bistécca, na fritàta e n filóŋ dә paŋ».

Entrecòtth e umәlètth, j dìčәnә malà da lóra,
La baghètth č’ha n nómә chә màl nun sòna,
e pò io màgnә anicò, sò dә bócca bòna:
«Va bèŋ, m’avé cunvénth, pruàŋ và, signóra!»

L’umәlètth e la baghètth pudévi sbàttәlә ntl murә,
l’entrecòtth era artiràta, sәghәnìta, n vәléŋ:
mànch l cumpәnsàt è aculmò durә!
Chi è chә l’ha dìtth ch’in Francia sә màgna bèŋ?